Chile truy tố những kẻ bị cáo buộc đánh cắp trẻ sơ sinh

ANTD.VN - Lần đầu tiên trong lịch sử, Chile tuyên bố truy tố những cá nhân bị cáo buộc đánh cắp trẻ sơ sinh tại nước này. Tổng thống Gabriel Boric cho biết lực lượng đặc nhiệm mà ông thành lập đã công bố báo cáo điều tra cuối cùng. Theo đó, trong thời kỳ chế độ độc tài Pinochet (1973 - 1990), hàng nghìn trẻ sơ sinh đã bị đánh cắp khỏi mẹ ruột để bán cho các gia đình người Mỹ và châu Âu làm con nuôi. Chúng được gọi là “Những đứa trẻ của sự im lặng”.

• Lật tẩy thủ đoạn của ổ nhóm mua bán trẻ sơ sinh núp bóng nhận con nuôi
• Lộ diện ổ nhóm mua bán trẻ sơ sinh

Bức ảnh Scott Lieberman được ba mẹ nuôi chụp tại Mỹ khi anh lên 3 tuổi

Quá khứ bị che đậy

Scott Lieberman sống tại thành phố San Francisco (Mỹ) từ nhỏ đã biết mình được bố mẹ nhận nuôi từ Chile. Tuy nhiên, điều Scott Lieberman không hay biết là mình đã bị đánh cắp khỏi mẹ đẻ khi vừa được sinh ra. “Tôi sống hơn 40 năm mà không biết mình đã bị bắt cóc, không biết chuyện gì đã xảy ra ở Chile trong những năm 1970 và 1980. Tôi chỉ muốn mọi người biết rằng… vẫn còn những gia đình có thể đoàn tụ” - anh nói.

Trong thời kỳ độc tài Augusto Pinochet, nhiều trẻ sơ sinh ở Chile đã được chuyển đến các tổ chức cho nhận con nuôi. Một số trẻ dù sinh ra trong gia đình giàu có, nhưng vẫn bị bắt cóc hoặc bỏ rơi để bảo vệ danh tiếng. Phần lớn còn lại là những đứa trẻ của các gia đình nghèo khổ, và chúng đã bị đánh cắp như trường hợp của anh Scott Lieberman. Các linh mục, nữ tu, bác sĩ, y tá… đã thông đồng thực hiện việc cho nhận con nuôi bất hợp pháp, với động cơ chính là lợi nhuận. Số trẻ sơ sinh bị đánh cắp có thể lên tới hàng nghìn, nhưng cuộc điều tra về các vụ nhận con nuôi gây tranh cãi này đã bị đình trệ trong nhiều năm. Một số người tham gia vào các vụ cho/nhận con nuôi bất hợp pháp đã chết, nhiều phòng khám hoặc bệnh viện nơi các em bé bị đánh cắp đã không còn tồn tại.

Năm 2023, khi anh Lieberman tình cờ biết được vụ bê bối liên quan đến con nuôi là trẻ em Chile, anh tự hỏi liệu mình có rơi vào tình trạng này không và bắt đầu ghép nối câu chuyện về 2 gia đình bị lừa dối ở Chile và Mỹ.

Những đứa trẻ bị đánh cắp

Câu chuyện của Scott Lieberman bắt đầu vào cuối năm 1979 tại thị trấn Canete, vùng Biobío miền Trung Nam Chile. Mẹ của anh là bà Rosa Ester Mardones, khi đó 23 tuổi và vừa phát hiện mình có thai. Vì chưa lập gia đình và đang khó khăn về tài chính, bà đã tìm kiếm sự giúp đỡ. Con gái bà Rosa Ester Mardones là Jenny Escalona Mardones (chị cùng cha khác mẹ với anh Lieberman) kể lại, các nữ tu đã đến thăm mẹ cô và giới thiệu cho bà làm giúp việc tại một gia đình bác sĩ ở Thủ đô Santiago. Khi đến Santiago, bà cũng được một nhân viên xã hội giúp đỡ và người này đặc biệt quan tâm đến trường hợp của Mardones. Trong suốt thời gian bà mang thai, nhân viên xã hội đã yêu cầu bà ký nhiều loại giấy tờ mà bà - một cô gái trẻ đến từ vùng nông thôn - không thể hiểu hết được.

Em bé chào đời khỏe mạnh vào ngày 21-8-1980 tại Clinica Providencia ở Santiago, nhưng bà Rosa Ester Mardones hầu như không được gặp con sau khi sinh. Nhân viên xã hội đã giành quyền chăm sóc và đưa em bé đi, thậm chí trước khi bà Rosa Ester Mardones rời khỏi bệnh viện. Khi tìm đến nhân viên xã hội để hỏi thăm về đứa bé, bà Mardones đã bị đe dọa: “Đừng đến đây. Nếu cô còn đến, tôi sẽ gọi cảnh sát bắt cô. Con trai của cô hiện đã được ra nước ngoài. Cô nghèo, độc thân và không có khả năng nuôi con. Dù sao thì cô cũng đã ký từ bỏ quyền làm mẹ của mình”.

Dưới bầu không khí ngột ngạt của chế độ độc tài, việc một phụ nữ nghèo nhờ sự giúp đỡ từ cảnh sát là điều không tưởng. Bà Rosa Ester Mardones không biết làm gì khác. Một cặp vợ chồng người Mỹ đã nhận nuôi đứa bé, làm thủ tục giấy tờ để đưa đứa bé về Mỹ và đặt tên là Scott Lieberman.

Scott Lieberman cùng chị gái thăm mộ mẹ ruột tại Chile

Một thế hệ mẹ con tìm nhau

Một thế hệ mẹ con tại Chile đang cố gắng tìm nhau sau khi bị chia cách trong thời kỳ tướng Augusto Pinochet nắm quyền. Anh Lieberman cho biết, cha mẹ nuôi của anh chưa từng nghi ngờ bé trai mình nhận nuôi lại là đứa trẻ bị đánh cắp khỏi người mẹ ruột. Phải đến cuối năm 2023, khi Lieberman đọc được câu chuyện về việc nhận con nuôi bất hợp pháp ở Chile, anh mới bắt đầu tự hỏi liệu mình có rơi vào trường hợp đó hay không.

Với sự giúp đỡ của “Nos Buscamos” (“Chúng ta đang tìm kiếm nhau” - một tổ chức phi lợi nhuận của Chile giúp đoàn tụ những đứa trẻ bị tách khỏi cha mẹ ruột), Scott Lieberman biết được mình có một người chị cùng cha khác mẹ. Ngày 11-4-2023, Scott Lieberman bay đến Chile để gặp gia đình ruột thịt của mình. Mẹ anh đã qua đời vì bệnh ung thư vào năm 2015. Bà không bao giờ biết con trai mình được một gia đình người Mỹ nhận nuôi và đang quay về quê hương tìm lại người thân. Scott Lieberman gặp người chị cùng cha khác mẹ tại sân bay Concepcion. Mặc dù không hiểu hết được ngôn ngữ của nhau, nhưng cuộc hội ngộ đã khiến nhiều người rơi nước mắt.

Khi được hỏi cảm giác trở về quê hương, Scott Lieberman trả lời: “Thật không thể tin được. Từ khi lớn lên, tôi đã nhận được rất nhiều tình yêu thương từ gia đình, bạn bè. Nhưng bây giờ, thật kỳ lạ, tôi cảm thấy trọn vẹn hơn, tôi cảm nhận được tình yêu thương của những người ruột thịt, các anh chị em và cha ruột mình” - Scott Lieberman nói. Anh cho biết mình là người may mắn, bởi vẫn còn rất nhiều bà mẹ và những đứa con chưa được đoàn tụ: “Dù sao mẹ tôi còn được biết là con bà vẫn còn sống. Có những bà mẹ khác được thông báo rằng con của họ đã chết ngay sau khi sinh ra, trong khi thực tế chúng được đưa đến quốc gia khác” - anh Lieberman nói.

Đánh cắp trẻ sơ sinh có hệ thống

Giờ đây, Chile tuyên bố sẽ truy tố những cá nhân bị cáo buộc đánh cắp trẻ sơ sinh. Tổng thống Chile Gabriel Boric cho biết, chính phủ sẽ “tạo một ngân hàng vân tay để cung cấp thêm dữ liệu tìm kiếm nguồn gốc giúp đoàn tụ gia đình cho nhiều trẻ sơ sinh bị đánh cắp và được trao cho các gia đình nước ngoài trong suốt thời gian dài”.

Theo thông cáo báo chí của cơ quan tư pháp Chile, Alejandro Aguilar Brevis - thẩm phán Tòa Phúc thẩm Santiago phụ trách cuộc điều tra đã xác định, vào những năm 1980, có một mạng lưới các viên chức y tế, nữ tu, luật sư, nhân viên xã hội và thậm chí cả thẩm phán đã thực hiện hành vi đánh cắp trẻ sơ sinh từ những bà mẹ nghèo khó và bán chúng cho các cặp vợ chồng nước ngoài làm con nuôi với giá lên tới 50.000 USD. Cuộc điều tra tập trung vào thành phố San Fernando ở miền Trung Chile. Đường dây đánh cắp trẻ sơ sinh này bị cáo buộc “bắt cóc hoặc đánh cắp trẻ sơ sinh vì lợi nhuận” với mục đích “đưa chúng ra khỏi đất nước đến các địa điểm khác nhau ở châu Âu và Mỹ”. Ít nhất 5 người liên quan đã bị bắt giữ. Đây là những người nằm trong diện “phải bị giam giữ trước khi xét xử”.

Tình trạng cho nhận con nuôi bất hợp pháp không phải bắt đầu trong những năm tướng Pinochet cầm quyền. Tuy nhiên, “chiến lược đánh cắp trẻ sơ sinh” được thúc đẩy dưới thời kỳ này với mục đích cụ thể. Chính quyền Pinochet muốn xóa bỏ tình trạng đói nghèo cùng cực, đặc biệt là ở trẻ em. Cách thực hiện đơn giản là đưa số trẻ em này ra khỏi đất nước.

Bà Constanza del Rio - Giám đốc tổ chức “Nos Buscamos” - cũng là nạn nhân của một vụ nhận con nuôi bất hợp pháp, đã đệ đơn kiện vào năm 2017 yêu cầu Chính phủ Chile điều tra. Nhà chức trách đã chỉ định một công tố viên đặc biệt, nhưng cuộc điều tra không đi đến đâu. Một công tố viên khác đã thụ lý vụ án trong 5 năm, tuy nhiên năm ngoái đã tuyên bố không thể “xác định được bất kỳ tội ác nào”.

Tổng thống Gabriel Boric cho biết, việc thành lập lực lượng đặc biệt để điều tra cho thấy chính phủ của ông nghiêm túc công khai về vấn đề này, thừa nhận tình trạng đánh cắp trẻ sơ sinh có hệ thống vào thời điểm đó là một sự thật. Việc đánh cắp hàng nghìn trẻ sơ sinh ở Chile đã được các tổ chức phi chính phủ ghi nhận trong hơn 1 thập kỷ. Bà Constanza del Río cho biết, riêng tổ chức “Nos Buscamos” đã xây dựng được cơ sở dữ liệu gồm khoảng 9.000 trường hợp và giúp đoàn tụ hơn 600 bà mẹ với những đứa con bị đánh cắp.