Cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga có mở cơ hội hòa bình cho Ukraine?

ANTD.VN - Khả năng diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga đã hiện rõ. Tuy nhiên, cuộc gặp này có mở triển vọng hòa bình ở Ukraine hay không thì vẫn là câu hỏi.

• Lãnh đạo Nga- Mỹ có thể họp thượng đỉnh, châu Âu bị bất ngờ
• Bước leo thang nguy hiểm trong quan hệ Mỹ - Nga

Tổng thống Mỹ và Nga sẽ gặp nhau vào tuần tới

Hôm 6-8, gặp các phóng viên tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump nói rằng “có cơ hội tốt” để cuộc gặp giữa ông với lãnh đạo Nga và Ukraine diễn ra sớm. Khi được hỏi về khả năng này, Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt nói phía Nga đã bày tỏ với ông Donald Trump mong muốn tiến hành cuộc gặp và Tổng thống “sẵn sàng gặp cả ông Vladimir Putin và ông Volodymyr Zelensky”.

Cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin dự kiến sẽ diễn ra vào tuần sau

Kế hoạch gặp thượng đỉnh cũng đã được thảo luận trong cuộc điện đàm giữa ông Donald Trump với Tổng thống Ukraine Zelensky hôm 6-8. Một nguồn tin cấp cao tại Kiev cho biết, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte và các lãnh đạo Anh, Đức, Phần Lan cũng tham gia cuộc điện đàm này. Còn giới truyền thông Mỹ dẫn lời các nguồn tin am hiểu vấn đề cho biết, Tổng thống Donald Trump dự định gặp Tổng thống V. Putin sớm nhất vào tuần tới và sau đó muốn tổ chức cuộc gặp ba bên với lãnh đạo Nga, Ukraine.

Một ngày sau, ông Yuri Ushakov, Trợ lý chính sách đối ngoại Điện Kremlin, xác nhận, Mátxcơva đang bắt đầu thảo luận chi tiết với Washington về kế hoạch diễn ra cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Putin và người đồng cấp Mỹ. Theo ông Ushakov, cuộc gặp thượng đỉnh song phương sẽ diễn ra “trong những ngày tới” và sự kiện được tổ chức “theo đề xuất từ phía Mỹ”.

Trước đó, Phái viên Mỹ Steve Witkoff đã tới Mátxcơva và đàm phán với Tổng thống Putin trong khoảng ba giờ. Điện Kremlin mô tả cuộc đàm phán “hữu ích và mang tính xây dựng”, với các chủ đề về xung đột Ukraine và tiềm năng cải thiện quan hệ Nga - Mỹ. Sau đó, ông Donald Trump đăng trên mạng xã hội rằng hai bên “đạt tiến triển lớn” và ông đã thông báo nội dung đàm phán cho một số đồng minh châu Âu. Ông Donald Trump cho hay: “Mọi người đều thống nhất rằng cuộc chiến này phải kết thúc, và chúng tôi sẽ nỗ lực hướng tới mục tiêu đó trong những ngày và tuần tới”. Còn theo Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, một lối thoát ngoại giao cho cuộc chiến tại Ukraine dường như đang bắt đầu hình thành, sau cuộc gặp kéo dài ba giờ giữa Tổng thống Nga Putin và đặc phái viên Mỹ Witkoff tại Điện Kremlin.

Kết quả chuyến đi của ông Witkoff đã mở cơ hội cho cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga. Hiện giờ, cả phía Mỹ và Nga đều chưa đề cập đến địa điểm diễn ra cuộc gặp thượng đỉnh. Tuy nhiên, sau cuộc gặp với Tổng thống Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) hôm 7-8 tại Mátxcơva, Tổng thống Putin cho biết: “Nhiều bạn bè sẵn sàng giúp chúng tôi tổ chức sự kiện như vậy, trong đó có UAE. Chúng tôi sẽ quyết định sau nhưng tôi nghĩ đây là địa điểm hoàn toàn phù hợp”.

UAE là địa điểm gặp mặt tiềm năng bởi cho đến nay, nước này vẫn duy trì quan điểm trung lập về tình hình chiến sự ở Ukraine, không tham gia cùng phương Tây chỉ trích hay trừng phạt Nga. Ngược lại, UAE vẫn chào đón các tài phiệt cũng như doanh nghiệp Nga tới nước này hợp tác kinh doanh. Khoảng 4.000 công ty Nga đang đầu tư, làm ăn tại UAE. Mặt khác, UAE không phải thành viên Tòa án hình sự quốc tế (ICC), cơ quan đã phát lệnh bắt Tổng thống V. Putin hồi năm 2023, khiến ông không thể tới một số nước tham gia Công ước Rome thành lập tổ chức quốc tế này.

Ngoài UAE, một số cái tên khác cũng có khả năng được lựa chọn là Arab Saudi, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ. Hồi tháng 2-2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump từng gợi ý rằng Arab Saudi sẽ là địa điểm tiềm năng nhất cho cuộc gặp giữa ông với người đồng cấp Nga. Arab Saudi đã từng tổ chức các cuộc đàm phán về Ukraine giữa các quan chức Nga và Mỹ. Thái tử Mohammed bin Salman của Arab Saudi cũng đóng vai trò trung gian ở nhiều thời điểm quan trọng trong cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Chiến thuật “chiếc gậy và củ cà rốt” của Mỹ

Nếu cuộc gặp giữa ông Trump và Tổng thống Putin diễn ra, đó sẽ là cuộc gặp trực tiếp gần nhất giữa hai nguyên thủ Mỹ và Nga kể từ tháng 6-2021, khi ông Putin gặp ông Joe Biden tại Geneva, Thụy Sĩ. Kể từ khi nhậm chức hồi tháng 1-2025, ông Trump đã mở lại các kênh ngoại giao cấp cao với Nga, đảo ngược cách tiếp cận của chính quyền tiền nhiệm Biden. Washington lập luận rằng sự hợp tác giữa hai siêu cường hạt nhân là thiết yếu và có thể mang lại lợi ích chung. Trong chiến dịch tranh cử, ông Donald Trump từng tuyên bố sẽ chấm dứt xung đột Nga - Ukraine trong 24 giờ nếu thắng cử.

Tuy nhiên, quan hệ Washington - Mátxcơva ngày càng căng thẳng khi Tổng thống Donald Trump liên tục cảnh báo sẽ áp lệnh trừng phạt nếu Nga không đạt thỏa thuận ngừng bắn ở Ukraine trước ngày 8-8. Dù đã có 4 cuộc điện đàm với Tổng thống V. Putin, nhà lãnh đạo Mỹ vẫn bày tỏ thất vọng về các hành động quân sự của Nga ở Ukraine. Ba vòng đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine tại Thổ Nhĩ Kỳ kể từ đầu năm đến nay dưới sự thúc ép của Mỹ cũng không đạt tiến triển nào về lệnh ngừng bắn, do lập trường của hai bên quá khác biệt. Hiện chính quyền của ông Donald Trump đã điều tàu ngầm hạt nhân tới các khu vực gần Nga, đồng thời để ngỏ mọi kịch bản nhằm gia tăng sức ép với Nga trong vấn đề Ukraine, bao gồm cả việc kích hoạt loạt trừng phạt thứ cấp với các nước tiếp tục mua dầu Nga.

Chính vì thế, giới chuyên gia cho rằng một cuộc gặp thượng đỉnh thành công với Tổng thống Putin sẽ là bằng chứng cho thấy năng lực ngoại giao của Tổng thống Donald Trump, từ đó củng cố niềm tin ở cả Mỹ và châu Âu rằng ông hoàn toàn có thể chấm dứt chiến sự bằng kỹ năng đàm phán trực tiếp. Cơn giận dữ của ông Donald Trump với Nga dường như đã tan biến sau cuộc gặp của ông Witkoff với Tổng thống V. Putin. Giờ đây, ông Donald Trump dường như tin rằng một cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên sau nhiều năm giữa hai lãnh đạo Mỹ - Nga sẽ là chìa khóa để chấm dứt xung đột ở Ukraine.

Hy vọng đang nhen lên nhưng vẫn còn những hoài nghi về việc liệu cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga có thể mang đến kết quả thực chất. Câu hỏi hóc búa là cuộc gặp có đưa ra được những đề xuất hay nhượng bộ gì. Mỹ từng cố gắng thiết lập thỏa thuận ngừng không kích toàn diện với cả Mátxcơva và Kiev, song không thành công. Khả năng về một lệnh ngừng bắn rộng hơn dường như rất xa vời. Nga đang đứng trước cơ hội đạt được những đột phá lớn trong chiến dịch tấn công mùa hè của mình. Vì thế, Nga không có lý do gì để ngừng bắn vào lúc này nếu các yêu cầu của mình không được đáp ứng.

Theo chuyên gia phân tích Stephen Collinson từ CNN, việc ông Donald Trump sớm nâng tầm ý nghĩa cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga nhiều khả năng sẽ tạo ra áp lực buộc ông V. Putin phải đồng ý với ít nhất một thỏa thuận mà Nhà Trắng có thể coi là thắng lợi, như thỏa thuận ngừng không kích nhắm vào mục tiêu dân sự. Nhưng một số nhà phân tích chỉ đề cập khả năng Nga sẽ đưa ra một số nhượng bộ nhỏ để thỏa mãn ông Donald Trump, như lời hứa về đàm phán hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân nhằm củng cố di sản của ông chủ Nhà Trắng, hay nêu một số cơ hội hợp tác kinh tế khiến bản năng kinh doanh của ông Trump trỗi dậy.

Trước mắt, nhà lãnh đạo Mỹ áp dụng chiến thuật “chiếc gậy và củ cà rốt”, vừa thúc đẩy các cơ hội đàm phán với Nga nhưng vẫn duy trì áp lực tối đa để buộc Nga phải nhượng bộ. Bằng chứng là chỉ vài phút sau khi đề cập đến khả năng cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga diễn ra, ông Donald Trump cho biết vẫn áp lệnh trừng phạt thứ cấp với các đối tác thương mại chủ chốt của Nga nếu như không đạt được thỏa thuận nào trong xung đột Nga - Ukraine, đúng như tối hậu thư mà ông đưa ra hồi tháng 7.