Để trẻ em an toàn trên không gian mạng

ANTD.VN - Việc tiếp xúc, sử dụng Internet sớm, trong khi chưa được trang bị đầy đủ nhận thức về các mối nguy hại từ môi trường mạng là nguyên nhân cơ bản đưa trẻ em trở thành mục tiêu, nạn nhân cho các loại tội phạm và hành vi vi phạm pháp luật trên Internet...

• Nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ an ninh quốc gia trên không gian mạng
• Đảm bảo quyền của phụ nữ và trẻ em ở Việt Nam góp phần làm thất bại âm mưu, luận điệu xuyên tạc về quyền con người trên không gian mạng

Đối diện nhiều nguy cơ

Trung tá Phí Văn Thanh - cán bộ Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết, là quốc gia đứng thứ 16 thế giới về tỷ lệ người dùng Internet, Việt Nam có hơn 70 triệu tài khoản mạng xã hội, trong đó 1/3 là người chưa thành niên. Không thể phủ nhận việc trẻ em đang được tiếp cận sớm với Internet và mạng xã hội mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ và hiểm họa cho sự phát triển toàn diện của chúng, đặc biệt là vấn nạn xâm hại trên môi trường mạng, đặt ra thách thức lớn cho công tác bảo vệ.

Phụ huynh cần quan tâm, bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Theo chỉ huy Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (CATP Hà Nội), qua công tác trinh sát, nắm tình hình, cơ quan công an phát hiện một nhóm đối tượng xấu lợi dụng mạng xã hội Facebook, Zalo, Instagram, các ứng dụng hẹn hò (Tinder, Litmarch), phòng chat “ảo”, game online (liên quân Mobile, PUBG, Free Fire) để tiếp cận, nhắn tin làm quen với trẻ em.

Sau một thời gian trò chuyện, các đối tượng chuyển chủ đề từ học hành, sở thích sang chủ đề về giới tính, tình dục và lôi kéo trẻ cùng xem phim, hình ảnh khiêu dâm, dụ dỗ các em tự quay, tự chụp lại các hình ảnh khiêu dâm của bản thân.

Sau khi có được hình ảnh, các đối tượng thực hiện hành vi “tống tiền” hoặc sẽ bán hình ảnh các em cho các đối tượng khác. Bên cạnh đó, một số đối tượng còn hứa hẹn chuyện tình cảm, thậm chí cho vay tiền, tặng quà với mục đích để dễ tiếp cận, gặp gỡ các em ở ngoài thực tế rồi thực hiện các hành vi xâm hại tình dục, có trường hợp còn dụ dỗ đưa sang nước ngoài.

Lực lượng công an tuyên truyền bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

Tháng 3-2025 vừa qua, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao nhận được đơn trình báo của gia đình cháu T (16 tuổi) về việc cháu này có trò chuyện với một đối tượng trong game có nickname là K. Qua trao đổi, K hứa hẹn cho cháu T tài khoản game với điều kiện cháu phải gửi video tự quay không mặc quần áo. Sau đó đối tượng đã sử dụng video trên để đe dọa cháu T hàng ngày phải gửi thêm video khiêu dâm cho đối tượng. Khi cháu T không đồng ý, đối tượng đã gửi video của cháu T cho bạn của cháu trên mạng xã hội để đe dọa và yêu cầu phải chuyển tiền.

Gần đây, ngày 14-5, Công an tỉnh Lâm Đồng đã khởi tố, bắt tạm giam đối với Nguyễn Duy Quang (SN 1999, trú tại xã Lạc Lâm, huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng) về hành vi “Sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm” quy định tại khoản 2, Điều 147 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017).

Theo lời khai của đối tượng, từ tháng 8-2024 đến nay, đối tượng đã tạo lập tài khoản ẩn danh trên mạng xã hội Facebook với nhiều tên gọi như “Quang Nguyen”, “Nguyễn Minh Hiếu” sau đó làm quen với nhiều em học sinh rồi dụ dỗ các em chụp ảnh, quay clip sex. Sau khi có hình ảnh, đối tượng tiếp tục dụ dỗ các em gọi “video call” và thực hiện các hoạt động khiêu dâm, kích dục. Nếu các em không thực hiện, đối tượng dọa sẽ gửi các hình ảnh, video nhạy cảm này của các em đến người thân, bạn bè và đăng tải trên không gian mạng, buộc các em phải thực hiện theo yêu cầu của đối tượng.

Ngoài ra, Quang còn lập các nhóm chat, sau đó thêm các tài khoản khác trên mạng xã hội vào nhóm và tiến hành cuộc gọi video nhóm để xem các em thực hiện các hành động khiêu dâm, kích dục. Các tài khoản trên mạng xã hội khi tham gia nhóm phải chuyển tiền cho Quang qua hình thức nạp card điện thoại.

Cơ quan điều tra làm việc với đối tượng sử dụng không gian mạng vi phạm pháp luật

Để trẻ em có “vùng an toàn” trên không gian mạng

Tại Việt Nam đã có nhiều quy định quan tâm đến việc bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng với khung pháp lý khá đầy đủ như Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng, mới đây nhất là Nghị định số 147/2024/NĐ-CP về quản lý cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng... “Tuy vậy, thực tế đòi hỏi chúng ta cần hành động quyết liệt hơn. Đơn cử như quy định người dùng dưới 16 tuổi sẽ không được phép tự đăng ký tài khoản mạng xã hội, đặt ra bài toán làm sao bảo đảm các nền tảng xác minh độ tuổi chính xác” - Trung tá Phí Văn Thanh nhìn nhận.

Ông Phan Phú Thuận - chuyên gia An ninh mạng của FPT Smart Cloud - thành viên Tập đoàn FPT cho rằng, xác thực qua số điện thoại là bước đầu tiên cần thiết, nhưng chưa đủ để chắc chắn về tuổi thật của người dùng. Chúng ta cần xây dựng một hệ thống kiểm tra tuổi nhiều lớp, kết nối với Cơ sở Dữ liệu quốc gia về dân cư và Căn cước công dân để bảo đảm thông tin chính xác và đồng nhất.

Hệ thống này nên linh hoạt kết hợp nhiều cách thức như trí tuệ nhân tạo (AI), sinh trắc học, người dùng tự khai thêm xác nhận của phụ huynh qua kiểm tra giấy tờ tùy thân hoặc mã OTP. Điều quan trọng là mọi thông tin cá nhân phải được bảo vệ nghiêm ngặt, xử lý công khai, an toàn và tôn trọng quyền riêng tư của mỗi người.

Trước sự phát triển bùng nổ của công nghệ như hiện nay thì việc trẻ em có nhiều hoạt động trên không gian mạng, nhất là các nền tảng mạng xã hội sẽ có chiều hướng gia tăng. Do vậy, để bảo vệ trẻ em và tạo môi trường an toàn cho các em khi tham gia các hoạt động trên không gian mạng, người lớn (các cấp, ngành, gia đình và nhà trường) cần trang bị cho các em những kiến thức, kỹ năng để làm hành trang, giúp các em nhận diện nguy cơ bị xâm hại trên không gian mạng để tự bảo vệ bản thân mình, góp phần xây dựng môi trường mạng trong sạch, an toàn.

Để phòng tránh những sự việc đáng tiếc có thể xảy ra, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao khuyến cáo phụ huynh, nhà trường giáo dục cho trẻ em khi tham gia môi trường mạng, cần chú ý thận trọng khi kết bạn với người lạ trên mạng xã hội; kiểm tra, xác minh rõ danh tính của những người quen biết trên mạng; không tò mò vào các đường link, đường dẫn lạ, tránh xa và không cổ súy cho những hành vi bạo lực, tục tĩu, khiêu dâm, phản cảm, gợi dục trên mạng xã hội…; không tự quay, chụp hình ảnh nhạy cảm của mình để gửi cho bất kỳ ai; tuyệt đối không cho người khác quay, chụp những hình ảnh nhạy cảm trên cơ thể mình vì bất kỳ lý do gì; không chụp, quay, phát tán hình ảnh nhạy cảm của người khác vì bất kỳ mục đích gì vì đây là hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý; kịp thời báo với phụ huynh, nhà trường và cơ quan chức năng khi có đối tượng tiếp cận trên môi trường mạng hoặc phát hiện người khác chia sẻ những hành vi bạo lực, tục tĩu, khiêu dâm, phản cảm, gợi dục trên mạng xã hội…

Đối với phụ huynh, cần kiểm soát chặt chẽ hoạt động online của con em mình; kiểm tra danh sách bạn bè, các hội nhóm mà con em mình tham gia trên mạng xã hội; thường xuyên giáo dục các em về an toàn thông tin trên mạng, không nói chuyện với người lạ, giải thích cho trẻ về mối nguy hiểm khi chia sẻ thông tin, hình ảnh, video nhạy cảm trên mạng xã hội, khuyến khích trẻ báo ngay với bố mẹ, thầy cô khi bị ai đó dụ dỗ, đe dọa.

Đồng thời, thường xuyên cập nhật thông tin về các phương thức xâm hại tình dục trẻ em trên không gian mạng và các biện pháp phòng chống; nhận thấy dấu hiệu con em mình bị xâm hại và lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì ngay lập tức dừng mọi giao dịch, lưu lại bằng chứng (là tin nhắn, hình ảnh chụp màn hình) trình báo với cơ quan công an nơi gần nhất để kịp thời xử lý.