Đông Nam Á trấn áp tội phạm buôn người và lừa đảo trực tuyến

ANTD.VN - Đông Nam Á đang phải đối mặt với sự gia tăng của các hoạt động tội phạm cưỡng ép tham gia lừa đảo trực tuyến trên khắp khu vực. Nhiều trung tâm lừa đảo qua mạng đã ép buộc nhiều người phải thực hiện những hành vi phạm pháp.

• Băng nhóm tội phạm hàng đầu Colombia “bao trọn” tuyến buôn người sang Mỹ
• 85 trẻ em được giải cứu khỏi tội phạm buôn người

“Săn mồi trên những con người dễ bị tổn thương”

Nhân Ngày Thế giới chống nạn buôn người (30-7), bà Amy Pope - Tổng Giám đốc Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) thuộc Liên hợp quốc (LHQ) cảnh báo hàng trăm nghìn người đang bị nhốt bên trong các khu phức hợp lừa đảo trực tuyến khắp Đông Nam Á. Theo bà Amy Pope, những hoạt động cưỡng bức đó ước tính mang đến 40 tỉ USD/năm, và nhiều người là di dân, các lao động trẻ đang tìm việc, trẻ em và người khuyết tật. Những cá nhân này bị cô lập, lạm dụng và bị tước đoạt quyền tự quyết. Ngay cả sau khi được giải cứu hoặc trốn thoát, nhiều người ở một số nơi vẫn tiếp tục phải đối mặt với tiền án, tiền sự hay kỳ thị xã hội.

Các đối tượng lừa đảo trực tuyến bị lực lượng chức năng Lào bắt giữ

Các tổ chức lừa đảo thường thông qua một nước thứ ba dụ dỗ người lao động nước ngoài bằng lời hứa về công việc được trả lương cao. Tuy nhiên, khi nạn nhân đến nơi, họ bị bắt làm con tin và chuyển sang nước khác để làm việc bên trong những cơ sở lừa đảo. Nhiều nạn nhân bị tống tiền vì các khoản nợ bị ép buộc, bị đánh đập dã man, bị bóc lột tình dục. Bên trong những trung tâm này, họ bị buộc phải thực hiện các vụ lừa đảo trực tuyến, chủ yếu nhắm vào những người ở nước ngoài để chiếm đoạt tài sản.

Đầu năm nay, truyền thông thế giới xôn xao trước vụ việc nam diễn viên Trung Quốc Vương Tinh bị dụ đến Thái Lan với lời hứa về việc làm, nhưng rồi bị bắt cóc và đưa qua biên giới Myanmar. Anh cho biết mình bị giam giữ trong một tòa nhà cùng với khoảng 50 người Trung Quốc khác. Tại đây, họ bị cạo đầu, bị ép học đánh máy, cách thức lừa đảo qua tin nhắn. Vương Tinh miêu tả cuộc sống tại đây không khác gì “địa ngục trần gian”. Nam diễn viên may mắn được lực lượng chức năng tìm thấy sau 78 giờ mất tích.

Điều đáng lo ngại là những người làm việc cho các tổ chức lừa đảo này lại là những người đã từng bị lừa đảo trước đó. Sau đó, họ lại tìm kiếm nạn nhân để lừa. “Có những tội ác mà họ bị buộc phải làm nếu không sẽ bị tra tấn và cưỡng bức”, bà Amy Pope cho biết. Cứ theo phương cách đó, các tổ chức buôn người hoạt động với tốc độ đáng báo động ở Đông Nam Á, hàng trăm ngàn người bị mắc kẹt trong các trung tâm lừa đảo.

Không những thế, khởi nguồn từ Đông Nam Á, mô hình tội phạm tinh vi này nay đã vươn vòi bạch tuộc ra khắp các châu lục. Văn phòng LHQ về ma túy và tội phạm (UNODC) cho biết, ước tính hiện có hàng trăm trung tâm lừa đảo quy mô lớn hoạt động trên khắp thế giới, tạo ra lợi nhuận hàng chục tỷ USD mỗi năm. Còn theo bà Amy Pope, nạn buôn người là cuộc khủng hoảng quyền của con người. Không chỉ dừng lại ở đó, đây là ngành kinh doanh khổng lồ trên phạm vi toàn cầu, được tiếp tay bởi nạn tham nhũng, gieo rắc nỗi sợ hãi và “săn mồi trên những con người dễ bị tổn thương nhất”.

Một con số thống kê khác của Tổ chức cảnh sát hình sự quốc tế (Interpol) cho thấy đây là “cuộc khủng hoảng toàn cầu” khi nạn nhân hiện đến từ 66 quốc gia trên khắp các châu lục, cho thấy tính chất xuyên quốc gia và mức độ phức tạp của mạng lưới tội phạm này. Còn theo cảnh báo của IOM, trong một thế giới mà cứ 3 nạn nhân thì có một nạn nhân là trẻ em và 78% bị buôn bán để lao động cưỡng bức hoặc bóc lột tình dục, thì tình hình hiện nay rất cấp bách.

Đáng chú ý, bản cập nhật của Interpol về tội phạm đã ghi nhận sự gia tăng trong việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), từ việc tạo ra các quảng cáo việc làm giả mạo cực kỳ thuyết phục, đến việc tạo ra các hồ sơ deepfake để tống tiền tình dục và lừa đảo tình cảm. AI đang trở thành một công cụ đắc lực, giúp những kẻ buôn người và lừa đảo trở nên tinh vi và khó bị phát hiện hơn. Sự chân thật đến đáng sợ của các nội dung do AI tạo ra khiến người dùng dễ dàng sập bẫy hơn bao giờ hết.

Tăng cường phối hợp khu vực và quốc tế

Cuộc chiến chống lại nạn buôn người và lừa đảo trực tuyến đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết, đặc biệt khi tội phạm đang ngày càng khai thác triệt để những tiến bộ công nghệ để đạt được mục đích đen tối của mình. Nhiều nước trên thế giới, nhất là các nước Đông Nam Á, đang mạnh tay trấn áp nạn lừa đảo này.

Nhận định lừa đảo trực tuyến là nguồn cơn gây bất ổn và nguy hiểm đáng kể ở cấp địa phương và khu vực, trung tuần tháng 7-2025, Chính phủ Campuchia đã ban hành quy định 9 điểm với mục tiêu ngăn chặn, đấu tranh với hành vi lừa đảo trực tuyến, góp phần duy trì an ninh công cộng và an toàn xã hội. Thủ tướng Hun Manet tuyên bố các tỉnh trưởng, cảnh sát trưởng và những quan chức chủ chốt có thể bị điều chuyển hoặc sa thải nếu không quyết tâm hành động ngăn chặn nạn lừa đảo qua mạng tại địa bàn của mình.

Cùng với đó, Campuchia tiến hành chiến dịch chưa từng có nhằm truy quét tội phạm lừa đảo trực tuyến. Bộ trưởng Thông tin Campuchia Neth Pheaktra, thành viên Ủy ban phòng chống lừa đảo trực tuyến, cho biết cơ quan chức năng đã mở rộng quy mô truy quét lên 9 trong số 25 tỉnh trên cả nước, số nghi phạm bị bắt giữ trong chiến dịch truy quét nạn lừa đảo trực tuyến tại nước này đã tăng lên thành 2.000. Ông Neth Pheaktra khẳng định: “Đất nước này không có nơi trú ẩn an toàn nào cho những kẻ lừa đảo trực tuyến và sẽ triệt phá mọi mạng lưới lừa đảo dù chúng ẩn trốn nơi nào”.

Không chỉ Campuchia, nhận thức được tính chất xuyên biên giới của nạn buôn người và lừa đảo trực tuyến, các chính phủ và cơ quan thực thi pháp luật trong khu vực Đông Nam Á đang tích cực hợp tác ngăn chặn, thông qua các sáng kiến đa phương, bao gồm các hoạt động chung, chia sẻ thông tin tình báo và các chương trình xây dựng năng lực. Tại cuộc họp của các bộ trưởng ngoại giao ASEAN vào tháng 1 năm nay, những người tham dự đã cam kết hành động và liệt kê tội phạm mạng và lừa đảo trực tuyến là những mối đe dọa lớn, ngang hàng với nạn buôn người, ma túy và rửa tiền. Ông Benedikt Hofmann, đại diện khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương của UNODC, cho biết: “Trước đây, các quốc gia trong khu vực không coi các trung tâm lừa đảo trực tuyến là ưu tiên chung. Điều này đang thay đổi”.

Trên quy mô toàn cầu, các nỗ lực hợp tác quốc tế để ngăn chặn loại tội phạm này cũng được đẩy mạnh, bao gồm việc chia sẻ thông tin tình báo giữa các quốc gia, xây dựng quan hệ đối tác với các tổ chức phi chính phủ (NGO) hỗ trợ nạn nhân và hợp tác với các công ty công nghệ có nền tảng bị khai thác để lừa đảo. Trong những tháng gần đây, chính quyền Trung Quốc, Thái Lan và Myanmar đã phối hợp trấn áp các hoạt động lừa đảo tại khu vực biên giới phức tạp giữa Thái Lan và Myanmar. Thái Lan thậm chí đã cắt điện, nhiên liệu và Internet tới các khu vực nghi ngờ có hoạt động lừa đảo. Hôm 28-7, Thượng nghị sĩ Mỹ Maggie Hassan lên tiếng kêu gọi tỉ phú Elon Musk tìm cách ngăn dịch vụ internet vệ tinh Starlink rơi vào tay các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia ở Đông Nam Á để tiếp tục lừa đảo trực tuyến.

Các sáng kiến quốc tế của những tổ chức phi chính phủ (NGO) và chính phủ các nước thời gian qua cũng đã giúp giải cứu nhiều nạn nhân. Tổ chức Sứ mệnh công lý quốc tế (IJM) đã hỗ trợ hơn 350 nạn nhân, còn Tổ chức chống lừa đảo toàn cầu (GASO) đã giải cứu hơn 500 nạn nhân kể từ tháng 7-2021. Bà Amy Pope - Tổng Giám đốc IOM cho biết tổ chức của bà đã giúp đỡ gần 3.000 nạn nhân xây dựng lại cuộc đời từ năm 2022. Trong số đó, nhiều người được giúp hồi hương; không ít nạn nhân được hỗ trợ ở Thái Lan, Myanmar và những nước khác.