Nga - Mỹ xác định thời điểm nối lại đối thoại song phương

ANTD.VN - Trong nỗ lực khôi phục quan hệ song phương, bao gồm việc thiết lập lại các cơ chế đối thoại ở nhiều cấp độ khác nhau, Nga và Mỹ đã nhất trí tổ chức vòng tham vấn thứ 3 giữa hai nước trong mùa Thu này.

• Tổng thống Mỹ Donald Trump nêu điều kiện áp lệnh trừng phạt mạnh tay với Nga

Cuộc gặp của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio

Giải quyết “di sản” của chính quyền Mỹ trước đây

Phát biểu trước báo giới tại New York (Mỹ), Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov xác nhận: “Chúng tôi đã tiến hành 2 vòng tham vấn và tôi cùng Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã nhất trí tổ chức vòng thứ 3 trong mùa Thu này”. Trước đó, hai ngoại trưởng cũng đã có cuộc gặp bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) khóa 80 ở New York. Quan hệ giữa Mỹ và Nga đã có sự cải thiện mạnh mẽ sau khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà trắng ngày 20-1-2025. Cho đến nay, hai bên đã tiến hành 2 vòng tham vấn tại Saudi Arabi hồi trung tuần tháng 2 và tại thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào tháng 4-2025. Sau cuộc đối thoại đầu tiên, Mátxcơva và Washington đã nhất trí khôi phục các kênh liên lạc trên mọi lĩnh vực quan hệ song phương cũng như quan hệ quốc tế, bao gồm cả vấn đề Ukraine và Trung Đông.

Trong cuộc đối thoại thứ hai, hai bên đã trao đổi về việc khôi phục hoạt động đầy đủ của các phái bộ ngoại giao đi đến việc trao đổi công hàm xác nhận các nghĩa vụ chung nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho dịch vụ ngân hàng và tài chính không bị gián đoạn cho các phái bộ ngoại giao Nga và Mỹ, cũng như các khoản đóng góp ngân sách của Nga cho LHQ và các tổ chức quốc tế khác. Không dừng ở cấp ngoại trưởng, cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga cũng đã diễn ra tại Alaska vào tháng 8-2025. Hồi đầu tháng 9 vừa rồi, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết cuộc gặp thứ hai giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể diễn ra nhanh chóng trong tương lai gần, giống như cuộc gặp ở Alaska. Hiện các cuộc tiếp xúc cấp chuyên viên giữa hai nước vẫn đang được thực hiện.

Tuy nhiên, để bình thường hóa quan hệ giữa hai nước còn rất nhiều việc phải làm. Trước hết là giải quyết “di sản” của chính quyền Mỹ trước đây, vốn áp đặt những hạn chế nghiêm ngặt đối với hoạt động của các phái bộ ngoại giao Nga tại Mỹ, bao gồm hạn chế đi lại của các nhà ngoại giao tại sở tại, hạn chế về tài chính và thị thực. Cho đến nay, vị trí Đại sứ Nga tại Mỹ vẫn đang bị bỏ trống sau khi người tiền nhiệm Anatoly Antonov rời nhiệm sở vào tháng 10-2024, trong khi Mátxcơva vẫn chưa nhận được sự đồng ý từ Washington về việc bổ nhiệm tân Đại sứ Nga tại Mỹ. Tiếp đó là việc thảo luận nghiêm túc với phía Mỹ về đề nghị trả lại Nga các tài sản ngoại giao mà nước này cáo buộc đã bị Washington tịch thu trái phép.

Theo Đại sứ Nga tại Mỹ Alexander Darchiev, điều này có tầm quan trọng sống còn đối với việc khôi phục lại trạng thái bình thường trong toàn bộ mối quan hệ song phương. Năm 2016, chính quyền Mỹ đã tịch thu hai khu phức hợp ngoại giao của Nga, một ở Maryland và một ở Long Island. Tổng thống Mỹ khi đó là ông Barack Obama còn yêu cầu trục xuất 35 người Nga vì được cho là đã tham gia vào hoạt động tấn công mạng nhằm can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ. Nga từ lâu đã yêu cầu trả lại các khu phức hợp này và cũng đã tịch thu tài sản ngoại giao của Mỹ gần Mátxcơva để tiến hành trả đũa.

Bên cạnh đó, Nga cũng muốn nối lại các chuyến bay giữa hai nước, động thái mà Mátxcơva cho rằng sẽ “kích thích kinh doanh và giúp cuộc sống của người dân thường ở cả hai bên bờ đại dương một cách dễ dàng hơn”. Hiện nay, các chuyến bay thẳng giữa Mỹ và Nga, cùng với các chuyến bay từ Nga đến nhiều quốc gia khác đã bị dừng lại sau khi cuộc xung đột Nga - Ukraine nổ ra vào tháng 2-2022.

Tìm đồng thuận cho giải pháp xung đột Nga - Ukraine

Không chỉ bàn về hợp tác song phương, cuộc gặp của ngoại trưởng Nga và Mỹ còn đề cập đến những vấn đề quốc tế. Theo Ngoại trưởng Nga Lavrov, Nga và Mỹ có trách nhiệm đặc biệt đối với tình hình thế giới, tránh các rủi ro có thể đẩy nhân loại vào một cuộc xung đột mới.

Điểm nổi bật trong cuộc đối thoại giữa hai quan chức ngoại giao Nga - Mỹ lần này là tìm sự đồng thuận trong việc thúc đẩy hợp tác giữa hai cường quốc nhằm tìm giải pháp hòa bình cho Ukraine, đem lại hy vọng tiếp tục dùng “đối thoại” thay “đối đầu” nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài. Tại cuộc gặp, Ngoại trưởng Lavrov đặc biệt nhấn mạnh cam kết của Nga trong việc tuân thủ các định hướng đã được lãnh đạo hai nước thiết lập tại Alaska, đồng thời bày tỏ sẵn sàng hợp tác với Mỹ để giải quyết tận gốc nguyên nhân của cuộc xung đột.

Về giải pháp cho cuộc xung đột Nga - Ukraine, ông Lavrov nhắc lại lời Tổng thống Nga Putin nhiều lần nhấn mạnh Mátxcơva sẵn sàng đàm phán để loại bỏ tận gốc nguyên nhân cuộc xung đột ngay từ đầu. Ông Lavrov cho biết Nga sẵn sàng đàm phán chấm dứt xung đột, nhưng chiến dịch quân sự sẽ chỉ được dừng lại khi đàm phán đã có kết quả chắc chắn và bền vững, đáp ứng các lợi ích của Nga. Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Lavrov cho rằng các nước phương Tây ngày càng đe dọa sử dụng vũ lực chống Nga, đồng thời cảnh báo Mátxcơva sẽ đáp trả bất kỳ hành động gây hấn nào.

Về Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START), ông Lavrov nhấn mạnh: “Sáng kiến mới của Nga, do Tổng thống Putin đưa ra ngày 22-9, về việc sẵn sàng tuân thủ các giới hạn định lượng cốt lõi trong khuôn khổ Hiệp ước New START thêm một năm sau khi hiệp ước hết hạn vào ngày 5-2-2026, nhằm góp phần duy trì ổn định chiến lược, với điều kiện Mỹ cũng hành động tương tự và không có bước đi phá vỡ cân bằng răn đe hiện có”.

Ông Lavrov cho rằng việc thực hiện đề xuất này sẽ “tạo điều kiện cần thiết để tránh một cuộc chạy đua vũ trang chiến lược, duy trì mức độ dự đoán có thể chấp nhận được trong lĩnh vực tên lửa hạt nhân và cải thiện bầu không khí chung trong quan hệ Nga - Mỹ”.

Hiệp ước New START là sự kế thừa của các hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược trước đó, như START I và START II, nhằm kiểm soát số lượng vũ khí hạt nhân chiến lược giữa hai siêu cường Mỹ và Liên Xô trước đây (Nga hiện nay). Mục đích chính là duy trì sự ổn định chiến lược và giảm thiểu nguy cơ xung đột hạt nhân bằng cách giới hạn và giảm số lượng vũ khí hạt nhân chiến lược của hai nước.

Hiệp ước New START ban đầu có thời hạn 10 năm, và đã được gia hạn thêm 5 năm bởi Tổng thống Biden và Tổng thống Putin vào thời điểm hiệp ước hết hạn vào tháng 2-2021. Sau khi gia hạn, hiệp ước đã trải qua nhiều thăng trầm trong quan hệ Mỹ - Nga, nhưng vẫn là một trụ cột quan trọng trong cơ chế kiểm soát vũ khí hạt nhân toàn cầu.

Cuộc gặp giữa hai quan chức ngoại giao Nga - Mỹ phần nào làm dịu những lo ngại sau khi có tin tức về sự thay đổi lập trường gần đây của Tổng thống Mỹ Trump trong cách tiếp cận vấn đề Ukraine. Trước đó, trong một tuyên bố đăng trên mạng xã hội Truth Social sau cuộc gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bên lề khóa họp 80 Đại hội đồng LHQ, ông Trump cho rằng, với sự hỗ trợ từ Liên minh châu Âu (EU) và NATO, Ukraine “đang ở vị thế có thể chiến đấu”.

Người đứng đầu Nhà trắng cũng giữ nguyên lập trường về việc siết chặt hơn nữa các biện pháp trừng phạt đối với Nga, đồng thời cung cấp các hệ thống vũ khí mới cho Ukraine. Đây được cho là sự thay đổi bất ngờ trong lập trường của Nhà trắng bởi nhiều tháng qua ông Trump luôn hối thúc Tổng thống Ukraine Zelensky nhượng bộ để đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Nga.