Trung tâm Tài chính quốc tế: Nền tảng mới thúc đẩy kinh tế xanh và kinh tế số

(PLVN) - Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết số 222/2025/QH15 về Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) tại Việt Nam. Việc thành lập TTTCQT tại Việt Nam sẽ mở ra các loại hình giao dịch mới như giao dịch hàng hóa phái sinh, tín chỉ carbon, kim loại quý hiếm… Đây được xem là nền tảng quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế số và kinh tế xanh.

GS.TS Võ Xuân Vinh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh doanh, Đại học Kinh tế TP HCM - đã chia sẻ với PLVN góc nhìn chuyên môn về vấn đề này.

Giao dịch mới, tư duy pháp lý mới

Thưa Giáo sư, nguyên tắc quản lý các loại hình giao dịch mới trong TTTCQT cần được định hình ra sao?

- Việc thành lập TTTCQT là cơ hội để Việt Nam phát triển các sàn và nền tảng giao dịch mà trước đây chúng ta chưa từng có hoặc chỉ mới manh nha, như sàn giao dịch hàng hóa phái sinh, tín chỉ carbon, kim loại quý hiếm (vàng, bạc, đá quý), hay các sản phẩm tài chính xanh như trái phiếu xanh.

Tuy nhiên, hiện còn nhiều khoảng trống trong khuôn khổ pháp lý. Chúng ta cần khẩn trương hoàn thiện hệ thống luật, đồng bộ hóa các quy định để quản lý hiệu quả các giao dịch mới, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Một ưu điểm lớn của mô hình TTTCQT là cho phép áp dụng cơ chế sandbox, tức “vừa làm, vừa kiểm soát”, tạo không gian thử nghiệm chính sách trong khi vẫn bảo đảm giám sát chặt chẽ. Đồng thời, chúng ta cũng có thể vận dụng hệ thống pháp luật quốc tế trong xử lý tranh chấp - điều rất cần thiết vì thành phần tham gia các sàn này đến từ khắp thế giới.

Nếu được chuẩn bị tốt, các sàn giao dịch sẽ trở thành kênh dẫn vốn hiệu quả từ quốc tế, bổ sung dòng vốn cho hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán trong nước. Điều này góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hoàn thiện nền kinh tế số trong lĩnh vực tài chính - vốn là trụ cột quan trọng trong phát triển bền vững.

Theo ông, nền tảng giao dịch nào sẽ được ưu tiên phát triển trong giai đoạn đầu?

- Một số sàn đã có tiền đề, ví dụ sàn giao dịch kim loại quý, trong đó vàng là loại tài sản phổ biến. Việc phát triển các công cụ tài chính như chứng chỉ vàng không chỉ thuận tiện cho nhà đầu tư mà còn tạo điều kiện hình thành thị trường tài sản phi vật chất.

Với tín chỉ carbon, Việt Nam đã có định hướng xây dựng thị trường từ trước. Việc hình thành sàn giao dịch tín chỉ carbon sẽ đóng vai trò quan trọng trong lộ trình giảm phát thải, chuyển đổi xanh và thu hút đầu tư theo chuẩn ESG (môi trường - xã hội - quản trị). Các nền tảng này không chỉ là điểm nhấn trong TTTCQT mà còn góp phần cụ thể hóa mục tiêu tăng trưởng xanh mà Việt Nam cam kết theo đuổi.

Tận dụng lợi thế, tránh phân tán nguồn lực

Với việc cùng lúc phát triển TTTCQT tại TP HCM và Đà Nẵng, liệu có nguy cơ cạnh tranh nội bộ?

- Trong giai đoạn đầu, cần phân định rõ vai trò, chức năng của từng nơi để tránh phân tán nguồn lực. TP HCM đang có lợi thế vượt trội về hạ tầng, vị trí địa lý, nguồn nhân lực, cũng như sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, việc vận hành dựa trên nền tảng số sẽ giúp kết nối dễ dàng giữa hai nơi. Thay vì cạnh tranh, TP HCM và Đà Nẵng nên liên thông, hỗ trợ nhau trong cùng một hệ sinh thái tài chính quốc tế. Nếu quy hoạch tốt, đây sẽ là mô hình song hành hiệu quả, vừa giữ được vai trò đầu tàu của TP HCM, vừa tạo động lực phát triển cho Đà Nẵng và khu vực miền Trung.

Theo ông, TTTCQT sẽ mang lại những tác động gì cho TP HCM, Đà Nẵng và cả nước?

- Thứ nhất, TTTCQT sẽ thu hút các tổ chức tài chính quốc tế, các doanh nghiệp lớn hoạt động trong lĩnh vực pháp lý, công nghệ tài chính, tư vấn đầu tư… Điều này tạo ra một hệ sinh thái tài chính hiện đại và chuyên nghiệp hơn.

Thứ hai, các sản phẩm tài chính xanh như tín chỉ carbon hay trái phiếu xanh sẽ định hướng lại tăng trưởng của các địa phương, nhất là trong chiến lược phát triển kinh tế xanh. Không chỉ TP HCM hay Đà Nẵng, mà cả Việt Nam sẽ hưởng lợi từ việc mở rộng các sản phẩm tài chính đổi mới này.

Thứ ba, TTTCQT sẽ là nơi hội tụ của đổi mới sáng tạo, công nghệ tài chính (fintech), góp phần thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và hoàn thiện thể chế kinh tế số. Nếu thành công, đây có thể là “cú hích” đưa Việt Nam trở thành một điểm đến hấp dẫn trong khu vực và trên toàn cầu.